Vartolomej u Letoniji – koja je proglasila autokefaliju svoje Crkve

Priredio: V.J.

Vaseljenski patrijarh Vartolomej otputovao je danas, u četvrtak, 11. septembra 2025. godine, iz svoje katedre u Rigu, prijestonicu Letonije, kao odgovor na zvanični poziv predśednika ove zemlje — saopštava Vaseljenska patrijaršija.

„Tokom svoga boravka, Njegova Svetost će se lično sastati sa predśednikom Republike Letonije Edgarsom Rinkevičem, koji će takođe prirediti zvaničnu večeru u njegovu čast. Takođe će se sastati sa: - premijerkom, Evikom Silinjom; - predśednicom parlamenta Daigom Mierinjom; - ministarkom vanjskih poslova Baibom Braže. Između ostaloga, održati govor na Univerzitetu Letonije”, navode u saopštenju Vaseljenske patrijaršije.

Letonija ima oko dva miliona stanovnika. Pravoslavci čine 370.000 ili 18% stanovništva Letonije. Letonci su 62,10% stanovništva, a druga po veličini etnička zajednica su Rusi — 26,9%.

Nekada u sastavu SSSR-a, Letonija ostala je i nakon obnove državne nezavisnosti 1990. pod omoforom Moskovske patrijaršije. Međutim, 20. oktobra 2022. sabor Letonske pravoslavne crkve, do tada samoupravni ogranak Moskovske patrijaršije, glasao je za AUTOKEFALIJU. Tim povodom i zahtjevom obratili su se Moskovskoj patrijaršiji, ali nikakav odgovor još nijesu dobili.

Prethodno, 8. septembra iste godine, parlament Letonije usvojio je promjene zakona s kojima se Letonska pravoslavna crkva PROGLAŠAVA AUTOKEFALNOM u svojoj jurisdikciji (vidi linik dolje).

U Rigi, letonskoj prijestonici, 13. avgusta 2023. godine, održana je hirotonija arhimandrita Jovana Lipšansa za episkopa, bez saglasnosti ili odobrenja moskovskoga patrijarha — što je ne samo simbolična demonstracija leteonske crkvene nezavisnosti, nego i suštinska.

Poglavar Letonske pravoslavne crkve je mitropolit Aeksandar Kudrjašovs (Kudrjašov). Rođen 1939. u Letoniji — postavljen je 1990. iz Moskve, odlukom Ruske crkve, za mitropolita Rige.

U povodu pomenute hirotonije koja je u Letonskoj crkvi obavljena bez konsultovanja i odobrenja Moskva, na zasijedanju 24. avgusta 2023. godine Sinod Ruske pravoslavne crkve osuđuje postupke mitropolita riškoga i cijele Letonije Aleksandra. Ovo pitanje uputili su na razmatranje moskovskom arhijerejskom saboru. Međutim, ni o ovome nikakvu konačnu odluku vrh Ruske crkve nije donio.