EPCG - Solar gradnja: Preduzeće koje ruše partijski interesi

Za Antenu M piše Branko Kotri

Ovim tekstom autor, kao i više puta u protekle skoro tri godine, nastoji da doprinese riješavanju evidentnih problema koji postoje u energetskom sektoru, posebno u Grupi EPCG.

- PREDMET OVOG RAZMATRANJA JE ANALIZA REALIZACIJE PROJEKATA IZGRADNJE SOLARNIH ELEKTRANA NA KROVOVIMA OBJEKATA U CRNOJ GORI U PERIODU JUL 2022. – JUL 2025. GODINE (37 MJESECI), KADA JE UMJESTO MOGUĆIH 213 MW UKUPNE SNAGE IZGRAĐENO I PRIKLJUČENO NA DISTRIBUTIVNI SISTEM SAMO 30 MW (14,2%);

- POD IZGRAĐENIM I PRIKLJUČENIM OBJEKTOM PODRAZUMJEVAM AKTIVIRANU SOLARNU ELEKTRANU, ODNOSNO FOTONAPONSKI SISTEM KOJI JE UGRAĐEN NA KROVU OBJEKTA A KOJI JE NAKON UGRADNJE POŠTEN U PROBNI ILI TRAJNI RAD, UZ USLOV DA POSTOJI STRUČNI NALAZ O ISPRAVNOSTI SVAKE POJEDINAČNE ELEKTRANE.

Dodatni podsticaj za ovo javno oglašavanje je činjenica da je Državna revizorska institucija (DRI) 30. juna ove godine usvojila IZVJEŠTAJ O REVIZIJI Godišnjeg finansijskog izvještaja DOO „EPCG – Solar gradnja“ Nikšić za 2024. godinu, a tim povodom je Odbor za ekonomiju, finansije i budžet Skupštine Crne Gore zakazao kontrolno saslušanje čelnika EPCG, EPCG-Solar gradnje, DRI i Ministarstva energetike. S toga ovaj tekst dostavljam činiocima koji će učestvovati na saslušanju

I: 2022. - GODINA OPTIMIZMA ALI I NEOSTVARIVANJA PLANIRANOG

Realizacija projekata izgradnje solarnih elektrana na krovovima objekata kupaca proizvođača počela je kajem juna 2022. godine. U oktobru, kada je trebalo da sa oko 500 radnika u punom zamahu bude realizacija projekta Solari 3000+ i 500+, iz EPCG-Solar-gradnja, preduzeća koje je radi realizacije ovog i sličnih projekata formirala Elektroprivreda (EPCG), izašla je informacija:

“Pri kraju je izvođenje idejno-tehničkog rješenja i studija izvodljivosti za sljedeći projekat Solari 5000+ (70MW), a do kraja ove godine očekujemo njegovo pokretanje, odnosno krećemo sa nabavkom novca, obezbjeđenjem opreme i javnim pozivom. Studija izvodljivosti i idejno-tehničko rešenje za, treći po redu, projekat Solari 10000+ (85MW) su predati Vladi kako bi se preko EU fondova obezbijedio novac za njegovo izvođenje. Očekujemo sprovođenje projekta 10000+ već sredinom ili krajem sljedeće godine (2023. primj. autora teksta )”.

Krenulo se u akciju kontinuirane izgradnje koja je trebalo da obezbjedi u okviru tri projekta solarni kapacitet na krovovima objekata u Crnoj Gori snage ukupno 185 MW.

Odlično! Plan je bio u svemu u skladu sa ključnom odrednicom Studija izvodljivosti: “JEDAN (1) MONTER IZGRADIĆE JEDAN (1) kW ZA JEDAN (1) DAN”, a to su posebno isticali predsjednci, članovi uprava i menadžeri ovih kompanija.

Od starta je obezbijeđen potreban broj radnika koji je u periodu jul – decembar 2022. godine bio prosječno 490, u 2023. - 420, u 2024. - 444 i 500 radnika od januara do jula 2025. godine. Prosječno od VII 2022. do VII 2025. godine (37 mjeseci) bilo je 454 zaposlenih od kojih je u skladu sa studijom izvodljivosti trebalo da bude 382 (84%) montera. Predviđano je angažovanje ovih radnika i na inostranim gradilištima.

Nažalost ništa od toga!

U periodu jul – decembar 2022. godine izgrađeno je i uključeno u pogon samo 2,23 MW ili 6% od mogućih 37 po studiji izvodljivosti.

II: 2023. i 2024. GODINA DO DANAS - OPTIMIZAM PREŠAO U OBRAČUN SA “ZLONAMJERNIM” KRITIČARIMA

O događajima u ovim godinama do danas, u najkraćem:

- nastavljena je bitno usporena realizacija projekata a realizovano za ukupno 37 mjeseci 30 MW ili 14,2%,
- informacije iz samih preduzeća o stanju realizacije su bile kontradiktorne i po pravilu su isključivale i najmanju dozu samosvjesnosti i samokritičnosti o problemima,
- zaostajanje u realizaciji aktuelnih projekata je potiskivano u drugi plan ad hoc planovima novih solarnih i drugih projekata,
- otvoren je od strane najvećih rukovodilaca front sa institucijama i licima koji su ukazivali na probleme u ovom sektoru… i da se zaustavimo!

III: ZAKLJUČCI IZ AKTUALNE ANALIZE

Radi pojašnjenja, ova analiza urađena je isključivo korišćenjem podataka iz zvaničnih dokumenata EPCG, EPCG Solar gradnje i CEDIS, Ministarstva energetike (kako se god ono nazivalo u prošlosti), Regulatorne agencije za energetiku i drugih nadležnih državnih organa, koji su sistematizovani tabelarne preglede u prilogu.

Moja ključna dva zaključka u vezi sa analiziranom problematikom su sljedeći:

1. Odlično zamišljeni projekti izgradnje solarnih eletana na krovovima objekata domaćinstava i privrednih subjekata u Crnoj Gori, u realizaciji pretrpjeli su krah.

2. Od početka, prije 37 mjeseci, realizacija izgradnje i uključenja objekata u pogon je izvršena na nivou 14,2% od planiranog, uz značajne negativne finansijske efekte i to:

- U EPCG - Solar gradnji je zbog smanjenog angažovanja kadrovskog potencijala odnosno zaostajanja u realizaciji izgradnje solarnih kapaciteta ostvaren je bruto trošak zaposlenih 18.4 miliona Eura veći od neophodnog;
- U EPCG ostvaren je manji prihod zbog neostvarene proizvodnje solarnih elektrana, koja je tu energiju mogla valorizovati prodajom kupcima u Crnoj Gori po 45 Eura /MWh, izvesti po cjeni od 85 do 238 Eur/MWh na druga tržišta ili zamjeniti uvoz po cini 85 do 288 Eur/MWh sa drugih tržišta. Treba imati u vidu činjenicu da se radi o oko 450 GWh električne energije u posmatranom 37-mjesečnom periodu, što je trebalo da olakša poziciju EPCG u periodu višemjesečnog isključenja iz pogona TE Pljevlja u 2025. godini, i preko 300 GWh u narednim godinama.

Vjerujem da je u tabelarnim pregledima u prilogu dato dvoljno podataka za dodatne analize.

Napomena: U ponedjeljak na portalu ANTENA M nova tema: DA LI PREDUZEĆE EPCG – Solar gradnju, OSNIVAČ ELEKTROPRIVREDA CRNE SPAŠAVA OD POSLOVNIH GUBITAKA DODJELJUJUĆI JOJ DIO PRIHODA OD PRODAJE TAKOZVANE OSLOBOĐENE ELEKTRIČNE ENERGIJE