Bulović optužio patrijarha carigradskoga Meletija, koji je izdao 1922. tomos za SPC, da je bio – mason!

Piše: Vladimir Jovanović

Nastavlja se polemika unutar Srpske pravoslavne crkve (SPC). Episkop bački Irinej Bulović i episkop zapadnoamerički Maksim Vasiljević razmjenjuju suprotstavljene stavove i kvalifikacije na ivici uvreda, a u povodu preporuke Sinoda SPC od 13. marta srpskome sveštenstvu „da se klone liturgijskoga i kanonskoga opštenja”, ne samo s ukrajnskom jerarhijom, „nego i sa arhijerejima i kliricima koji im saslužuju i stupaju u opštenje s njima”, tj. da srpsko sveštenstvo ne stupa u liturgjsko zajedničarenje sa Vaseljenskom patrijaršijom.

Beograd na korak od raskola sa pravoslavnom vaseljenom: Sveštenstvu SPC preporučeno da ne saslužuje sa Carigradom

Episkop Maksim je rezolutno odbio takvu „preporuku”, navodeći „da je neprihvatljivo skretanje u nekanonsko otcijepljenje od opštenja u evharistijsko-jerarhijskome jedinstvu sa ostalim pravoslavnim crkvama”. Potom je počela polemika sa Irinejom Bulovićem, koji zastupa stanoviše Sinoda SPC.

Polemika srpskih episkopa: Irinej pozvao Maksima da saslužuje sa poglavarom Crnogorske crkve

U najnovijem reagovanju Bulović veli kako „problem neopštenja među pravoslavnim crkvama, nažalost, postoji, i to ne samo između Fanara i Moskve”, te navodi da je „na samoj ivici i pitanje opštenja između SPC i Rumunske pravoslavne crkve, zbog stalnoga i sve bezobzirnijega upadanja ove posljednje u kanonski prostor naše Crkve, u eparhije timočku i braničevsku”.

Epifanij: Očekujem priznanje autokefalije od Rumunske crkve

„Ko je kanonski ispravan srpski episkop, on ili ja, i to ne sa moga, nego sa carigradskoga stanovišta?” – pita se Irinej Bulović.

„Dvadesetih godina prošloga vijeka”, piše episkop bački SPC, „tadašnji vaseljenski patrijarh Meletije Metaksakis, inače član jedne moćne slobodnozidarske lože, a neko vrijeme i patrijarh aleksandrijski, i arhiepiskop atinski, samouvjereni ‘reformator Pravoslavlja’ i organizator tzv. svepravoslavnoga kongresa u Carigradu 1923. godine, ‘predobrasca’ za isto toliko ‘svepravoslavni’ sabor na Kritu u naše dane, vinovnik prvoga velikoga raskola u savremenome Pravoslavlju uslijed njegova nepromišljena i samovoljna uvođenja tzv. novoga kalendara, preteča patrijarha Vartolomeja po odnosu prema sopstvenoj mnogobrojnoj i vjernoj duhovnoj đeci, pravoslavnim Rusima, lansirao je dotad nepostojeću teoriju o navodnome prevashodstvu ‘Vaseljenskoga Trona’ nad svim ostalim autokefalnim pravoslavnim crkvama i o njegovome ekskluzivnome pravu na jurisdikciju nad čitavom pravoslavnom dijasporom širom Vaseljene.

Tada je formulisano savremeno fanariotsko tumačenje smisla 28. kanona Četvrtoga vaseljenskoga sabora, koji se odnosi na jurisdikciju nad ‘varvarskim oblastima’. To tumačenje ne prihvata niko, bukvalno niko, od relevantnih savremenih pravoslavnih kanonista u drugim pomjesnim crkvama, a nema ga ni kod najboljih vizantijskih kanonista, Aristina, Zonare i Valsamona.

Ne mora, po ovoj stvari, moj mlađi sabrat, episkop Maksim, da vjeruje meni, beznačajnome portparolu, ne mora ni dobrome starome Nikodimu Milašu, ne mora ni rusko-srpskome kanonisti Sergiju Troickom, ali, za ime Boga, neka vjeruje bar episkopu Atanasiju Jevtiću, prevodiocu i danas bez sumnje najboljem pravoslavnome komentatoru svetih kanona!”

Bulović se požalio da ga sabrat Maksim „čašćava izrazima i sintagmama”, na primjer: „daleko od istine”, „vidoviti bački episkop”, „nemoguća misaona akrobatika”, „nedobronamjerno i apsolutno neosnovano”, „neupućeni bački vladika”, „maštoviti vladika Irinej” koji „vrši učitavanje”, iznosi „niz optužbi, kleveta i insinuacija”, govori „prokrustovski” i „bez ijedna valjana argumenta” o stvarima koje slabo poznaje, a još manje razumije, pripisuje „neke sasvim druge namjere”, „učitava neprimjerene konotacije”, govori rječnikom koji „obiluje ad hominem zajedljivim provokacijama”, etc.

Bulović u zaključku o Maksimu piše:

„On je ubijeđeni – gotovo profesionalni – apologet fanariotskih eksperimenata i crkveno-necrkvenih inicijativa. Aferim! Po drugi put pitam i sebe i druge: čega je, prije svega, zagovornik i čiji je glasnogovornik – iliti portparol – Preosvešteni veleučeni gospodin Maksim Vasiljević?”

***

Primjetno je da Irinej Bulović i sabor na Kritu, koji je održan juna 2016, a na kome su Srbi uprkos protivljenju Rusa – učestvovali, ponajviše zahvaljujući insistiranju mitropolita crnogorsko-primorskoga SPC Amfilohija Radovića, sada posredno osporava, dovodeći njegov legitimitet u korelaciju sa saborom održanim 1923. godine.

Međutim, i na saboru iz 1923. Srbi su takođe učestvovali, ne mareći mnogo za izostanak delegacije Moskovske patrijaršije. Delegaciju SPC predvodio je mitropolit Gavrilo Dožić.

Tada je, od većine prisutnih crkava, usvojen revidirani julijanski kalendar (novojulijanski kalendar), koji je predložio upravo – Srbin, naučnik Milutin Milanković. Međutim, sama SPC nije usvojila novojulijanski kalendar.

***

Liše patrijarha Irineja Gavrilovića, te Bulovića i Radovića s jedne, a Maksima Vasiljevića s druge strane, ostalih četrdesetak episkopa SPC se nijesu javno oglašavali po pitanju ukrajinske autokefalije.

Eventualnu de iure odluku SPC o prekidu liturgijskoga jedinstva s Carigradom, prema njezinome Ustavu, ukoliko se taj Ustav poštuje, može donijeti samo arhijerejski sabor SPC – tijelo koje okuplja sve srpske episkope. Redovno godišnje zasijedanje Sabor SPC obično održava u periodu maj-jun.