Njemačka i Italija mogu imati opravdane strahove od eskalacije, ali ovo nije bio slučajni događaj, već kršenje teritorije NATO-a, piše u analizi za Guardian viši saradnik u European Policy Centrea Pol Tejlor.
Slanjem baraža dronova u poljski vazdušni prostor, Rusija testira vojni odgovor NATO-a i političku odlučnost Evrope da stane iza Ukrajine sa oružjem i bezbjednosnim garancijama u slučaju eskalacije.
Vrijeme gotovo sigurno nije bilo slučajno. Manje od nedjelju ranije, “koalicija voljnih” od 26 država, koju predvode Francuska i Ujedinjeno Kraljevstvo, objavila je dogovor o “snagama za uvjeravanje”, namijenjenim da garantuju bezbjednost Ukrajine nakon bilo kakvog prekida vatre u ruskom nemilosrdnom ratu agresije. Vladimir Putin je pojačao noćna bombardovanja Ukrajine uprkos naporima Donalda Trampa da posreduje u mirovnom sporazumu, i odbacio bilo kakvo prisustvo evropskih snaga na terenu.
Rusko ministarstvo odbrane saopštilo je da nije imalo namjeru da gađa ciljeve na poljskoj teritoriji. Ali upad 19 dronova, od kojih je nekoliko oboreno, izgleda kao namjerno testiranje političke volje zapada da pojača podršku Kijevu u trenutku kada evropski saveznici nijesu sigurni koliko mogu računati na američku podršku, s obzirom na Trampovo nepredvidivo liderstvo. To je možda imalo i cilj da izazove strah među evropskim stanovništvom, podstičući antiratno raspoloženje koje raspiruju populističke partije.
U presrijetanju dronova poljskoj avijaciji pomogle su i druge evropske članice NATO-a, uključujući italijanski radarski avion, nizozemske borbene avione i njemačke rakete Patriot, saopštio je NATO.
Ovo nije bilo prvo kršenje vazdušnog prostora NATO-a od ruske invazije na Ukrajinu 2022. godine, ali jeste bilo ubjedljivo najveće. Takođe je ciljalo zemlju koja je glavni centar za isporuku zapadnog oružja Kijevu, kao i predvodnik u evropskom naoružavanju. Naoružani ruski dronovi već su padali (bez posljedica) u Letoniji i Litvaniji, a zalutala ukrajinska protivvazdušna raketa ubila je dvoje Poljaka 2022.
Ruski avioni i ratni brodovi redovno testiraju reakcije zapada leteći veoma blizu – i povremeno ulazeći i izlazeći iz – vazdušnog prostora i teritorijalnih voda baltičkih, sjevernomorskih i crnomorskih država. U igri mačke i miša, zemlje NATO-a često dižu avione da otprate ruske letjelice ili šalju brodove da prate plovila koja prolaze blizu ključnih energetskih cjevovoda i podvodnih kablova. Slično tome, Finska je zadržala, a Švedska zaustavila kineske brodove osumnjičene da su namjerno oštetili podvodnu infrastrukturu vukući sidra po morskom dnu.
Ipak, ovo je bio prvi put da je članica NATO-a morala da obara ruske dronove nad svojom teritorijom od početka rata u Ukrajini. “Ova situacija nas dovodi najbliže otvorenom sukobu od Drugog svjetskog rata”, rekao je poljski premijer Donald Tusk u ozbiljnom obraćanju svom parlamentu.
Poljska se pozvala na član 4 NATO-a, prema kojem saveznik može tražiti konsultacije “kad god, po mišljenju bilo koga od njih, teritorijalni integritet, politička nezavisnost ili bezbjednost bilo koje od strana bude ugrožena”. U saopštenju nakon razgovora u Briselu, generalni sekretar NATO-a Mark Rute rekao je da su saveznici izrazili solidarnost sa Poljskom i osudili “neodgovorno ponašanje” Rusije.
Predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen brzo je lično okrivila Putina. U posljednjem trenutku, uvrstila je dodatak u svoj govor o “stanju unije” pred Evropskim parlamentom, rekavši: “Upravo danas svjedočimo neodgovornom i bez presedana kršenju vazdušnog prostora Poljske i Evrope sa više od 10 ruskih Šahed dronova. Evropa stoji u punoj solidarnosti sa Poljskom. Putinova poruka je jasna i naš odgovor mora biti jasan takođe”.
Evropski lideri će sigurno iskoristiti ruski upad da izvrše pritisak na Trampa da se obaveže na pružanje podrške evropski predvođenim snagama za uvjeravanje Ukrajine. Oni će takođe iskoristiti incident kao opravdanje za kampanju naoružavanja koju su pokrenuli da se suprotstave rastućoj ruskoj prijetnji evropskoj bezbjednosti. Saveznici iz NATO-a mogli bi poslati avione i raketne baterije da ojačaju poljsku protivvazdušnu odbranu.
Iza zatvorenih vrata, vjerovatno će biti žešće debate o tome koliko agresivno NATO treba da odgovori na ruska kršenja i druge akte hibridnog ratovanja poput sabotaže i sajber napada. Nordijske i baltičke članice traže odlučniji odgovor – na primjer, da se NATO patrolama u vazduhu da ovlašćenje da obore bilo koji ruski avion sa posadom koji uđe u njihov vazdušni prostor – kako bi se pokazala solidarnost i odlučnost NATO-a da krene u rat ako bilo koja od njegovih članica bude napadnuta. Takođe žele da evropski i američki saveznici isporuče Ukrajini rakete većeg dometa i daju joj slobodu da pogađa duboko unutar ruske teritorije. Ukrajina sama, u međuvremenu, poziva zemlje NATO-a da obaraju ruske rakete u njenom vazdušnom prostoru sa svoje teritorije.
Neki od saveznika Ukrajine – poput Njemačke i Italije, kao i SAD – bili su oprezniji zbog rizika od eskalacije. Ipak, s obzirom na sve bezočnije Putinove provokacije, i u Ukrajini i prema njenim evropskim saveznicima, krajnje je vrijeme da zapad pošalje poruku Moskvi da je spreman da pomogne Kijevu da odgovori, i da će njegova agresija imati još ozbiljnije posljedice.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR