Izolacija Rusije, izazvana ratom koji je pokrenuo Vladimir Putin, ostavlja je, ako ne na marginama razvoja vještačke inteligencije (AI), onda daleko iza vodećih zemalja, piše The Moscow Times.
Masovni odlazak IT-stručnjaka, nemogućnost kupovine naprednih procesora, nedostatak sopstvenih efikasnih tehnologija i rizik kapitala – sve to značajno ograničava mogućnosti za razvoj i primjenu AI.
Na ruskojezičnom sajtu platforme LM Arena, gdje korisnici ocjenjuju modele vještačke inteligencije, najbolji ruski model – GigaChat kompanije „Sber“ – nalazi se tek na 25. mjestu, zaostajući čak i za starijim verzijama ChatGPT-a kompanije OpenAI i Gemini modelima Googla.
YandexGPT je još niže, na 35. mjestu. Prema rangiranju Global AI Vibrancy Tool Univerziteta Stanford, objavljenom u novembru i koji mjeri razvijenost i efikasnost AI-ekosistema, Rusija zauzima 28. mjesto od 36 zemalja.
Top-menadžer jedne moskovske kompanije za vještačku inteligenciju saglasan je sa ovom ocjenom. Ekonomska i geopolitička izolacija Rusije onemogućava kompanijama da dobiju finansiranje i izađu van granica svog relativno malog domaćeg tržišta, rekao je Jurij Podorožni, koji je ranije bio na čelu tima za razvoj servisa Yandex.Maps i Yandex.Metro, a nakon početka rata sa porodicom je napustio Rusiju i sada je direktor za vještačku inteligenciju u londonskom fintech startapu Finom, za Volstrit Žurnal.
Prošle godine ruske kompanije koje se bave vještačkom inteligencijom privukle su svega oko 30 miliona dolara rizičnog kapitala. U poređenju s tim, sama OpenAI je obezbijedila više od 6 milijardi dolara.
MMF je 2024. godine sastavio indeks spremnosti 174 zemlje za primjenu vještačke inteligencije, ocjenjujući digitalnu infrastrukturu, ljudski kapital, tržišnu politiku, inovacije, integraciju AI u ekonomiju i regulativu.
Rusija se našla na 53. mjestu sa rezultatom od 0,56 (1 znači potpunu spremnost, 0 potpunu nespremnost), zaostavši, između ostalog, za evrozonom u cjelini (0,67), Kinom (0,64), UAE i Malezijom (po 0,63), Poljskom (0,6). Prvih pet mjesta zauzeli su Singapur (0,8), Danska (0,78), SAD i Holandija (po 0,77), Estonija (0,76).
Početkom 2025. Kina je predstavila svog AI-bota DeepSeek, koji je pokazao da može da konkuriše američkim velikim jezičkim modelima.
Kina još uvijek zaostaje za SAD u efikasnosti grafičkih procesora, koji su ključni za VI-izračunavanja, ali je mnogo postigla sopstvenim naporima u ovoj oblasti. Kompanija Huawei, protiv koje su SAD ranije uvele brojne sankcije, u avgustu je saopštila planove da objavi četiri nove verzije sopstvenog AI-čipa.
U SAD kompanije trenutno prelaze na proizvodnju mikročipova od 2 nanometra. U Kini je kompanija SMIC savladala proizvodnju čipova od 7 nm. Rusija ostaje na samoj periferiji ovog procesa, nastojeći da do 2030. godine pokrene proizvodnju 28-nanometarskih mikročipova u domaćim fabrikama.
Zbog sankcija zapadnih zemalja, kojima su se pridružile Japan, Južna Koreja i Tajvan, Rusija je izgubila mogućnost direktne kupovine visokoperformansnih grafičkih procesora (GPU) potrebnih za treniranje modela vještačke inteligencije, uključujući i najnovije Nvidia čipove.
Analiza podataka UN koju je sproveo Volstrit Žurnal pokazuje da se uvoz GPU-a i drugih računarskih čipova neophodnih za razvoj AI u Rusiji u 2024. godini smanjio za 84 odsto u poređenju s periodom prije rata.
Nabavka je i dalje moguća preko Kine, ali postoje dva negativna faktora: visoki troškovi i nedostatak obima. Glavni problem je to što su GPU potrebni u ogromnim količinama, koje je nemoguće nabaviti zaobilaznim kanalima, napominje Podorožni. Drugi problem je rastuća zavisnost od Kine u ovoj oblasti, što se uklapa u širu sliku u kojoj ruska ekonomija faktički postaje vazal kineske, dobijajući preko nje mrvice sa globalnog tehnološkog stola.
Prema analizi Volstrit Žurnala, ako je 2021. godine iz Kine i Hongkonga u Rusiju stizalo oko 22 odsto grafičkih procesora i drugih naprednih komponenti, onda je u 2024. – čak 92 odsto.
Podorožni, koji održava kontakte sa ruskim stručnjacima u oblasti vještačke inteligencije, primećuje: „U Rusiji je prisutan akutni nedostatak grafičkih procesora, a postojeće rezerve nisu dovoljne ni za trenutne potrebe.“
Top-menadžer jedne moskovske kompanije za razvoj AI to potvrđuje. Prema njegovim riječima, savremeni GPU mogu se nabaviti samo preko posrednika.
U međuvremenu Vladimir Putin govori o potrebi da Rusija postane svjetski lider u razvoju vještačke inteligencije, ali na osnovu sopstvenih tehnologija.
„Kritičnu zavisnost od tuđih sistema ne smijemo dopustiti,“ rekao je u novembru na konferenciji „Putovanje u svijet vještačke inteligencije“. „Za Rusiju je to pitanje državnog, tehnološkog i vrijednosnog suvereniteta… Ceo spektar takvih modela mora biti treniran i u potpunosti kontrolisan od strane ruskih stručnjaka, na svim etapama, uključujući provjeru finalnog proizvoda.“
Zamjenik predsjednika uprave „Sbera“ Aleksandar Vedjahin smatra da je ovaj zadatak izvodljiv. Rusija je uspijela da uđe u grupu od sedam država sa „sopstvenom AI“, izjavio je za Rojters, dodajući da zemlja, za upotrebu u osjetljivim sferama – javnim službama, zdravstvu i obrazovanju – mora imati najmanje dva do tri originalna modela, a ne „preobučenе“ strane sisteme.
Vedjahin svoje modele AI ocjenjuje znatno bolje nego korisnici na LM Arena platformi, tvrdeći da je GigaChat 2 MAX uporediv sa ChatGPT 4, a da se nova verzija GigaChat Ultra Preview nalazi na nivou ChatGPT 5.
Njegov nadređeni, German Gref, u julu je iznio mnogo pesimističniji stav, barem kada je riječ o cjelokupnoj ruskoj ekonomiji: „Kakav vještački intelekt? Ogromna većina naših industrijskih grana nalazi se na apsolutno nedostižnoj udaljenosti od vještačke inteligencije. Milionima svjetlosnih godina.“
Masovni odlazak IT-stručnjaka iz Rusije, izazvan ratom, neće joj omogućiti da postigne značajne rezultate, rekla je za Volstrit Žurnal Ana Fedosova.
Ranije je radila u ruskom tehnološkom sektoru, a zatim je u Pragu postala suosnivač startapa Copilotim, koji koristi AI za automatizaciju administrativnih i kompliens-procesa u upravljanju ljudskim resursima. Prema njenoj procjeni, oko 70–80 odsto najtalentovanijih stručnjaka za vještačku inteligenciju napustilo je zemlju.
„Trenutno je u Rusiji veoma teško zaposliti visokokvalifikovanog inženjera u oblasti AI. To otežava postizanje proboja u razvoju vještačke inteligencije u zemlji. Bez sumnje, to je veliki gubitak za državu“, navela je.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR