Sveta Evropa – tradicionalni obrasci fašizma iz 1930-ih prilagođeni sadašnjem trenutku

„Udruženje Patriotskih Paralelnih Pokreta Evropskih Naroda“, poznatije i kao “Holy Europe”, odnosno Sveta Evropa, registrovano je u Agenciji za privredne registre krajem 2020. godine. U opisu rada u sekciji “O nama”, oni ističu da su njihovi ciljevi krajnje patrijarhalni i da podrazumijevaju vraćanje hrišćanske Evrope, obnovu patrijarhata, očuvanje evropske rase, progresivnu upotrebu oružja, ukidanje abortusa, kao i “viteštvo” i “osvajanje neosvojenih teritorija ratom”. Ono čemu se protive su liberalne i ljevičarske ideje, obavezna vakcinacija, ateizam, te bilo šta vezano sa demokratskim društvom.

U opisu njihovih opštih ciljeva rada upisano je da ovo udruženje teži ka “ujedinjenju svih evropskih organizacija, neformalnih grupa i pojedinaca na temelju agende ‘Sveta Evropa’“. Prema podacima dostupnim na sajtu, ovaj pokret čini 12 organizacija iz različitih djelova Evrope.

Sociolog Miloš Perović objašnjava za VOICE da Sveta Evropa predstavlja ideološki boršč koji se može svrstati pod kategoriju fašizma, kao i da se uvidom u ideje koje propagiraju lako mogu uočiti tradicionalni obrasci fašizma iz 1930-ih prilagođeni sadašnjem trenutku.

“Ovo je još jedan u nizu pokušaja umrežavanja ekstremne desnice koji sa kratkotrajnim prekidom nakon završetka Drugog svjetskog rata, traju već gotovo 100 godina. Kopirajući ljevičarsko organizovanje u ‘Internacionalama’, i ekstremna desnica konstantno pokušava da organizuje Crne Internacionale. Ovo je samo još jedan u nizu pokušaja umrežavanja ekstremno desničarskih istomišljenika na tlu Evrope”, kazao je Perović.

Svoje ideje promovišu na različitim društvenim mrežama, od Fejsbuka i Instagrama pa sve do mreža na kojima borave prevashodno mlade osobe, kao što je TikTok. Najčešće zagovaraju očuvanje tradicionalnog pojma porodice, legalizaciju korišćenja oružja za lične svrhe, ali i širenje ideje da je jedini zadatak žene da bude majka, kao i da je abortus grijeh.

UGROŽAVANJE EGZISTENCIJE ŽENA

Politikološkinja Nataša Elenkov objašnjava da su ovakve grupe opasne po žensku egzistenciju, jer ne samo da žene svode na uloge koje prije svega odgovaraju muškarcima, već rade na tome da se podređen položaj žene zacementira izmjenama zakona koje štite tjelesnu autonomiju žena, ali i onih zakona koji se tiču zaštite žena od bilo koje vrste nasilja.

„Ovakve grupe bi rado da ženu svede na pokretni inkubator ukidanjem ili ograničavanjem reproduktivnih prava, odnosno abortusa. Za desničare žena je dobra kada je svedena na sredstvo koje služi muškarcu. Takva uloga žene se polako, ali sigurno urušava. Za sve navedene nasilničke prakse postoji feministički odgovor, ali društvo često nije spremno da čuje taj odgovor“, kazala je Elenkov za naš portal.

Na čelu ovog pokreta, kao osnivač stoji organizacija Srpski narodni pokret „Zbor“, nasljednica nekadašnjeg kvislinškog i fašističkog Jugoslovenskog narodnog pokreta Zbor čiji je osnivač bio Dimitrije Ljotić.

Novokomponovani prosrpski „Zbor“ registrovan je u Agenciji za privredne registre 2017. godine, i to kao udruženje koje za svoj opšti cilj ima „Očuvanje tradicije i afirmaciju kulture, istorijskih, duhovnih i drugih vrijednosti srpskog naroda“.

Kao osnivač i predsjednik ovog udruženja postavljen je Srđan Mrkaja, koji je i prije toga, prema podacima do kojih je ekipa VOICE-a došla, dugogodišnji zboraš, što može da se vidi i na fotografijama na njegovim društvenim mrežama.

Internacionalnu mrežu ovog pokreta čini dvanaest organizacija iz različitih djelova Evrope. Na prvom mjestu, jedna od organizacija za koju takođe stoji da je jedna od osnivača ovog pokreta, je i „Suvereni Vojni Viteški Red Zmaja“, pokret koji dijeli ime sa pokretom čiji je direktni osnivač Aleksandar Karađorđević, jedan od potomaka porodice Karađorđević.

Jedna od organizacija koja čini ovu mrežu je i „Comunitatea Identitara Romania“, Identitarski pokret iz Rumunije o kom je ekipa VOICE-a pisala kao bratskoj organizaciji Identitarskog pokreta „Kormilo“ iz Beograda. Na svojim društvenim mrežama oni često komentarišu pitanje Kosova i protive se njegovoj nezavisnosti, ali su u više navrata i za neke druge teme pružili podršku svojim prijateljima iz Srbije.

Dio ove mreže čini i asocijacija “Gogu Puiu si Haiducii Dobrogei”, još jedna identitarska organizacija iz Rumunije, koja nosi ime po rumunskom antikomunističkom borcu Gogu Puju. Potpredsjednik ove organizacije je optužen da je na jednom crkvenom skupu koju je ova organizacija organizovala promovisao fašističke, ksenofobne i rasističke simbola i držao govore u kojima se promovišu genocid i zlodjela ratnih zločinaca.

Saradnja sa organizacijama iz „komšijskih“ zemalja tu ne staje. Prema podacima dostupnim na sajtu ovog pokreta, dio mreže čini i pokret „Ujedinjena Slovenija“. Na čelu ovog pokreta nalazi se višestruko osuđivani slovenački političar Andrej Šiško. Pored svega, Šiško je vođa i pokreta „Hervardija“, ekstremno desničarske grupe koji širi ideju o „mletačkom poreklu Slovenaca“.

U domaćim tabloidima, Šiška često spominju kao slovenačkog Arkana. Ovaj slovenački Arkan prvi put biva osuđen za pokušaj ubistva na oko dvije godine zatvora. Za njim je 2019. godine raspisana potjernica zbog neispunjavanja zatvorske kazne, koja je uslijedila nakon što je osuđen i zbog rušenja ustavnog poretka te zemlje. On je osuđen na osam mjeseci zatvora zbog održavanja obuke za nove pripadnike Štajerske garde, neslužbene vojne formacije na čijem je čelu Andrej Šiško.

Na sajtu Ujedinjene Slovenije nalazi se i program ovog pokreta, na kome su visokopozicionirani ciljevi poput izlaska Slovenije iz NATO pakta i iz Evropske unije, ponovno uvođenje slovenačke valute, uspostavljanje izvorne slovenačke narodne vlasti i slično.

MARGINALCI ILI GLAVNI POLITIČKI TOK?

Slovenački novinar Gašpar Lubej rekao je za VOICE da je Šiško zajedno sa njegovim formacijama na margini slovenačkog društva, kao i da su njegovi pokušaji da da uđe u državne institucije, poput izlaska na predsjedničke izbore, bili neuspješni.

„Čak se i njihove ideje kose sa dominantnom desno orijentisanom strujom u Sloveniji. U Sloveniji se desno orijentisane stranke i pokreti kunu u ideju NATO pakta, a često su i velike pristalice i ljubitelji Evropske unije, dok se Šiško i njegove pristalice ujedinjuju oko ideja koje češće promoviše slovenačka ljevica, kao što je izlazak Slovenije iz NATO-a“, naveo je Lubej.

Ostatak mreže Svete Evrope čine različiti „viteški odredi“ iz različitih djelova Evrope, od Suverenog svetog viteškog odreda sa Malte pa sve do Vitezova Albiona iz Velike Britanije.

Sociolog Miloš Perović ukazuje da je svim organizacijama koje djeluju u okviru Svete Evrope zajednička infantilna ljubav prema srednjevjekovnom viteštvu, što implicira da su u političkom i ideološkom smislu na antiprosvetiteljskim pozicijama, a što je bila jedna od glavnih karakteristika fašizma u njegovom originalnom obliku.

Među pokretima koji se nalaze na spisku se nalazi i Rebeldia Nacional (Juventudes Movimiento Falangista de Espana). Kao što se iz imena, ali i sa emblema ovog pokreta može zaključiti, ova organizacija nasljednica je nekadašnje Falange, nacionalističke desničarske partije iz tridesetih godina prošlog vijeka, koja je svoja ideale pronalazila u duhu ranog italijanskog fašizma.

Perović napominje da je pozitivno što u evropskim društvima sve pomenute organizacije ipak djeluju na krajnjim marginama društva. Upozorio je, međutim, da stvarna opasnost leži u stvaranju socijalnih uslova u kojima ovi marginalci isplivavaju na površinu i ulaze u glavni politički tok.