Šta je Jeronim zaista rekao Krivokapiću – od Dukljanske države do referenduma 2006. za slobodu i pravdu Crne Gore

Piše: Vladimir Jovanović

Autokefalna Grčka pravoslavna crkva na zvaničnome sajtu (ecclesia.gr) objavila je 12. maja saopštenje o susretu predstojatelja Crkve arhiepiskopa Jeronima i Zdravka Krivokapića koji je održan u Atini u sklopu pośete premijera Crne Gore Republici Grčkoj.

Vlada Crne Gore je o tome isti dan izdala svoje saopštenje. No, saopštenje Grčke crkve sadrži moguće interesantnije podatke o tom susretu.

Njegovo Blaženstvo, kako je objavila Grčka crkva, „osvrnuo se i na odnose dvije države”. Jeronim je Krivokpiću kazao „da je vaša država, Crna Gora, kao jedna od zemalja Balkanskoga poluostrva, mnogo puta u svojoj istoriji bila suočena sa zajedničkim problemima sa našom državom, prolazili smo kroz teške trenutke slobode i ropstva i nadu smo doživjeli kao eshatološku perspektivu naše zajedničke pravoslavne vjere i tradicije”.

S tim u vezi, arhiepiskop Jeronim uočava državni kontinuitet Crne Gore: od kneza Stefana Vojislava (Vojislava Dukljanina – Βοϊσθλάβος ὁ Διοκλητιανός), prvoga vladara iz starocrnogorske dinastije Vojislavljevića, koji je ustankom i vojnom pobjedom 6/7. oktobra 1042. kod Bara (Tuđemila) protiv Vizantijske carevine utemeljio nezavisnu Dukljansku državu – do obnove nezavisnosti 21. maja 2006. godine.

Krivokapiću – koji je, po slobodnoj volji i javnome priznanju, 2006. glasao protiv obnove crnogorske nezavisnosti – Arhiepiskop atinski i cijele Grčke je doslovno kazao:

„Od revolucije Stefana Vojislava, do referenduma o nezavisnosti 2006. godine, narod Crne Gore je uvijek bio za slobodu i pravdu. Mala, ali dinamična zemlja sa divnim ljudima koji su se istakli u svojoj vjeri u Boga, u umjetnosti, nauci i književnosti“.

Sa svoje strane, Krivokapić je započeo sa – Amfilohijem Radovićem, napominjući da je „danas sveti [!] crnogorski Amfilohije, kojeg ste upoznali, posebno srećan s nebesa”.

Krivokapić tvrdi „da je tokom komunističke ere vjera bila pokrivena i skrivana sve do trenutka kada je Amfilohije bio izabran za mitropolita” i da „duhovni preporod i pastirski rad mitropolita danas dokazuje činjenica da su mnogi mladi dijelili vanvremenske tajne i učestvovali u svetim skupovima”.

Međutim, povodom pominjanja Amfilohija, ne navodi se u saopštenju Grčke crkve nikakav poseban komentar Jeronima. Što je i logično.

Naime, godinu prije svoje smrti, Amfilohije je oktobra 2019. boravio u višednevnoj pośeti Grčkoj u bezuspješnom nastojanju da utiče da Jeronim i episkopat Grčke crkve ne priznaju autokefaliju Pravoslavnoj crkvi Ukrajine – a nakon što je prethodno je Ruska crkva pozvala grčke episkope na pobunu protiv Jeronima (vidi link dolje).

Pokušao je, dakle, Amfilohije tada da se susretne s Jeronimom, no takav sastanak je izbjegnut. Dok je Amfilohije boravio u Grčkoj, Jeronim je pisao i 21. oktobra 2019. poslao kanonsku gramatu Mitropolitu kijevskome i cijele Ukrajine, Epifaniju Dumenku, kojom je priznao autokefaliju Pravoslavnoj crkvi Ukrajine i nazavo ga bratom i služiteljem u Hristu.

Uslijed toga, kako smo pisali, ruski patrijarh Kiril Gundjajev 3. novembra iste godine prvi put tokom liturgije nije među predstojateljima pomjesnih crkava pomenuo Arhiepiskopa atinskoga i cijele Grčke – što se smatra prekidom evharistijske i kanonske zajednice. Štaviše, iz Ruske crkve su hodočasnicima objavili da „nijesu blagosloveni” da pośete 11 eparhija Grčke crkve, „posebno Atinsku”, u kojoj je nadležan arhiepiskop Jeronim.

Za razliku od Ruske, Crkva Srbije, čiji je Krivokapić deklarisani vjernik, nominalno je zadržala jedinstvo i sa Vaseljenskom patrijaršijom i sa Grčkom crkvom – ipak, preporučujući sinodalnom odlukom svome sveštenstvu da ne saslužuje sa jerarhijom Vaseljenske patrijaršije tj. i sa grčkom jerarhijom u cijeloj dijaspori (Grčka pravoslavna crkva nema eparhije izvan Republike Grčke). U martu 2019. Sinod SPC je preporučio svojoj jerarhiji „da se klone liturgijskoga i kanonskoga opštenja ne samo sa raskolničkom crkvom u Ukrajini nego i SA ARHIJEREJIMA I KLIRICIMA KOJI SASLUŽUJU I OPŠTE SA NJOM“.

Nakon što je kasnije iste godine i Grčka crkva priznala ukrajinsku autokefaliju, objavljeno je u srpskim medijima da „u vrhu SPC nezvanično tumače da bi ova preporuka u slučaju Grčke pravoslavne crkve TREBALO DA VAŽI ZA VJERNIKE SPC, jer je Crkva saborno tijelo, koje čine i laici”…

Preostaje da se osvrnemo na još jednu temu o kojoj je bilo riječi tokom susreta Jeronima i Krivokapića – koronavirusu.

Naime, Jeronim je kazao Krivokapiću da „pośećujete Grčku u vrijeme kada iza sebe ostavljamo ekonomsku krizu koja je za nas bila prilično teška i prolazimo kroz još jednu krizu, zdravstvene prirode, koja muči čitav svijet i uz Božju pomoć vjerujem da ćemo na kraju izaći kao pobjednici i mi i vi “.

Ove mudre riječi Jeronim je saopštio i kao neko ko se u Grčkoj prepoznaje kao oštri zagovornik primjene mjera protiv koronavirusa u bogoslužbenim obredima, zatim kao neko ko je javno izrazio želju da bude prvi vakcinisan protiv covida-19, ali i neko ko je – za razliku, na primjer, od svoga vršnjaka Amfilohija (obojica rođeni 1938. godine) – uz Božiju pomoć izliječen jesenas od te bolesti.

Međutim – navodi se u saopštenju Grčke crkve – Krivokapić je izjavio da on „brani pravo vjernika da učestvuju u svetim službama ČAK I U PERIODU KADA POSTOJE MJERE PROTIV KORONAVIRUSA”.

Je li Krivokapić ovom izjavom protiv zdrave pameti, protiv dogmata i kanona Svete Crkve, sablaznio Njegovo Blaženstvo? Zbog ovakve izjave, a da je kojim slučajem arhijerej Grčke crkve, Krivokapić bi zbog ugrožavanja svetinje ljudskoga života, bio izveden na crkveni sud – suspendovan i raščinjen.

Naime, Sinod Grčke crkve je 12. maja – istoga dana kad je Jeronim imao susret s Krivokapićem – na temelju prethodne sinodalne odluke pokrenuo crkveni postupak protiv dvojice svojih arhijereja zbog dogmatskih i kanonskih sagrješenja jer su izbjegavajući mjere protiv koronavirusa ugrozili svetinju ljudskoga života.

To nije prvi takav postupak u Grčkoj crkvi. Sada su okrivljeni mitropolit kifirski Serafim Stergiuli i mitropolit etolijski i akarnananijski Kozma Papahristos.

Oni su za Vaskršnje praznike služili liturgije na način suprotan propisanim sanitarnim mjerama Sinoda Grčke crkve u borbi protiv koronavirusa. Postupak protiv Serafima i Kozme bi mogao da dovede do njihove suspenzije, a nakon toga i raščinjenja.

„Arhiepiskop i sinodalni arhijereji izrazili su žaljenje zbog odbijanja dvojice arhijereja da se povinuju odlukama Grčke crkve, ne shvatajući kritičnost teških odluka Svetog Sinoda za javno zdravlje i zaštitu ljudskih života”, prenosi „Orthodox Times”.