Uniprom podnio Krivičnu prijavu Specijalnom državnom tužilaštvu protiv Ane Novaković Đurović, Draška Boljevića i Radovana Boljevića

Kompanija Uniprom iz Nikšića,  preko svog pravnog zastupnika Advokata Zorana Vukčevića iz Podgorice, podnijela je krivičnu prijavu protiv Ane Novaković Đurović, ministarke ekologije, prostornog planiranja i urbanizma, Draška Boljevića, Izvršnog direktora Fonda za zaštitu životne sredine, tzv. EKO-FOND I Radovana Boljevića, sekretara Ministarstva ekologije, prostornog planiranja i urbanizma, u svojstvu predsjednika Komisije za sprovođenje javne aukcije za dodjelu emisionih kredita koji su, kako se navodi u tužbi, početkom 2023. donijeli Odluku da se D.O.O. “Uniprom” Nikšić ne dodijele emisioni krediti za 2022. godinu, koji mu pripadaju, a koja je sačinjena zajedničkim djelovanjem prijavljenih sa utvrđenim ciljem i ostvarenom posledicom pričinjavanja štete podnosiocu prijave u iznosu preko 3 miliona eura.

Kako se navodi u tužbi, prijavljena lica su nanijela štetu operateru „UNIPROM“ u iznosu od preko 3 miliona eura, postupajući sa direktnim umišljajem i zloupotrebom svojih ovlašćenja, pa su se u njihovim radnjama stekla sva obilježja krivičnog djela i to njegovog kvalifikovanog oblika kako je dato na početku ove prijave.

U nastavku kompletan tekst prijave:

SPECIJALNOM DRŽAVNOM TUŽILAŠTVU

D.O.O. “Uniprom” Nikšić preko svog pravnog zastupnika Advokata Zorana Vukčevića iz Podgorice na osnovu člana 255 i 256 Zakona o krivičnom postupku podnosi

KRIVIČNU PRIJAVU

Protiv:

1. Ane Novaković Đurović, ministarke ekologije, prostornog planiranja i urbanizma, sa adresom Vlada Crne Gore, Karađorđeva bb, Podgorica,

2. Draška Boljevića, Izvršnog direktora Fonda za zaštitu životne sredine, tzv. EKO-FOND, sa sjedništem Ulica  II crnogorskog bataljona 2c, Podgorica, i

3. Radovana Boljevića, sekretara Ministartva ekologije, prostornog planiranja i urbanizma, u svojstvu predsjednika Komisije za sprovođenje javne aukcije za dodjelu emisionih kredita sa sjedištem – adresom IV Proleterske brigade broj 19, Podgorica,

Tako što su početkom 2023. godine donijeli Odluku da se D.O.O. “Uniprom” Nikšić ne dodijele emisioni krediti za 2022. godinu, koji mu pripadaju, koja Odluka je sačinjena zajedničkim djelovanjem ovdje prijavljenih sa utvrđenim ciljem i ostvarenom posledicom pričinjavanja štete podnosiocu prijave u iznosu preko 3 miliona eura.

Dakle, na organizovan način, podjelom posla u okviru kriminalnog događaja, postupajući sa direktnim umišljajem radi ostvarivanja posledice pričinjavajući štetu podnosiocu prijave čime su u svojim radnjama stekla sva obilježja bića krivičnog djela zloupotreba službenog položaja iz člana 416 stav 1 u vezi stave 3 pomenutog zakona (kvalifikovanog oblika krivičnog djela u pitanju zbog visine iznosa pričinjene štete).

O b r a z l o ž e nj e

Kompanija “Uniprom” D.O.O. Nikšić, PIB 02049520, registrovana za proizvodnju, promet roba i usluga, spoljnu trgovinu, usluge u transportu i turizam. Zakonom o zaštiti od negativnih uticaja klimatskih promjena (“Sl. list CG” broj 73/19) i Uredbom o aktivnostima odnosno djelatnostima koje emituju gasove sa efektom staklene bašte za koje se izdaje dozvola za emisiju gasova sa efektom staklene bašte („Sl.list CG“ broj 08/20), Prilog 4, ovom privrednom subjektu, kao pravnom sljedbeniku “Kombinata aluminijuma Podgorica u stečaju” dodijeljen je status “operatera stacionarnog postrojenja” i po tom osnovu ostvario pravo na dodjelu besplatnh emisionih kredita kao srazmjera ostvarenoj emisiji kao ekvivalent ostvarene proizvodnje (dati u Drugom dvogodišnjem ažuriranom izvještaju o klimatskim promjenama – koji je radio UNDP) u referentnom periodu 2005-2008 godina (referentni period definisan Direktiva 2003/87/EZ Evropskog parlamenta).

Na osnovu ostvarene proizvodnje “Kombinata aluminijuma Podgorica” u period 2005-2008, tj. “Unipromu” kao pravnom sljedbeniku i operateru stacionarnog postrojenja, Prilogom 4 stav 1 Uredbe, za 2020. godinu dodijeljen je broj besplatnih emisionih kredita u iznosu od 1,020,840 t CO2eq, kao i stav 2 kojim je definisano “da od 2021. godine broj besplatnih emisionih kredita dodijeljenih na godišnjem nivou postrojenjima iz stava 1 ovog priloga određuje se umanjenjom godišnjom stopom od 15% u odnosu na prethodnu godinu, sve do dostizanja iznosa u skladu sa odgovarajućim referentnim faktorom emisije iz Priloga 3“.

Isključivo i jedino u skladu sa prednje navedenim operater je ostvario pravo na emisione kredite, njihovu dodjelu.

U pravnom saobraćaju u Crnoj Gori ova pitanja su uređena: (i) Zakon o ratifikaciji sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju između Evopske zajednice i njihovih država članica, s jedne strane i Republike Crne Gore, s druge strane; (ii) Direktiva 2003/87/EZ Evropskog parlamenta i Vijeća; (iii) Zakon o zaštiti od negativnih uticaja klimatskih promjena (“Sl. list CG” broj 73/19); (iv) Uredba o aktivnostima odnosno djelatnostima koje emituju gasove sa efektom staklene bašte za koje se izdaje dozvola za emisiju gasova sa efektom staklene bašte („Sl.list CG“ broj 08/20).

Zakonom i Uredbom kao nadležni organ za postupak alokacije, dodjelu, sprovođenja postupka aukcije i sl. prepoznata je Vlada Crne Gore, dok je nadležnost za prenos i korišćenje emisionih kredita  tj. vođenje Registra pripala Fondu za zaštitu životne sredine – EKO FOND.

Treba napomenuti i to da se stečeno pravo nad gasovima, u skladu sa Zakonom može prenositi iz jednog perioda (godine) u drugi (godinu), tako i sa jednog operatera na drugog kroz uspostavljeno tržište a operater ih može i poništiti dodijeljenu količinu, što svemu daje karakter svojine samo što se u materijalnom smislu svojina može i uništiti, a pošto je u pitanju nematerijalna imovina – pravo, podrazumijeva prethodno kroz izraz poništiti. Dakle operater raspolaže sa gasovima kao sa svojinom a gubi je samo pod uslovom da emisiju štetnih gasova umanji na način što bi prestao da ili smanjio proizvodnju za 90%. To znači da sa proizvodnjom koja bi bila 10% i niža operater gubi pravo na dodjelu.

Kod ovakvog pojma, karaktera i pravnog tretmana emisije u pitanju nesporno je da je Uniprom operater, nesporno je da mu pripadaju dodijeljeni krediti, nesporno je da proizvodnju nije smanjio  ispod propisane granice koja bi ga lišila prava na gasove i nesporno je da je EKO-FOND dužan da u skaldu sa Zakonom, kod ovih činjenica, evidentira pripadajuće gasove operateru, ovdje Unipromu.

Naime, odredabama Zakona o zaštiti od negativnih uticaja klimatskih promjena (“Sl. list CG” broj 73/19) i Uredbe o aktivnostima odnosno djelatnostima koje emituju gasove sa efektom staklene bašte za koje se izdaje dozvola za emisiju gasova sa efektom staklene bašte („Sl.list CG“ broj 08/20) definisane su obaveze kako Države tako i operatera stacionalnih postrojenja, koja emituju gasove sa efektom staklene baste.

Navedenim Zakonom, član 11 stav 7 definisano je da “Alokaciju emisionih kredita iz stava 2 ovog člana vrši Vlada, sprovođenjem javne aukcije ili besplatnom dodjelom, u skladu sa propisom kojim utvrđuje:…” odnosno Uredbom. Država nema svoje gasove, one koje bi prodala na aukciji ili besplatno dodijelila, Država stiče, gašenjem nekog od operatera i potpunim prestankom emisije štetnih gasova pa bi ih Država evidentirala odnosno iznijela na tržište da bi ih valorizovala, kao i kroz termin stabilizacione rezerve sa kojim može da interveniše i uspostavlja balans između dodijeljenih količina u odnosu na proizvedene od strane emitera. Znači emisioni krediti koji se dodjeljuju pripadaju emiterima a Država ima stabilizacionu rezervu koja nastaje na opisani način. Na drugoj strani Operater ih stiče dodjelom po osnovu izmjerene proizvodnje, na način što bi unaprijedio proizvodnu tehnologiju ili smanjim proizvodnju ali nikako ispod 10% u odnosu na referentni period kada je vršeno mjerenje i oni čine njegovu svojinu. Uredbom članom 1 utvrđene su aktivnosti, odnosno djelatnosti koje emituju gasove sa efektom staklene bašte (u daljem tekstu: dozvola), (i) ukupan iznos emisionih kredita koji se dodjeljuju u odnosu na početno stanje emisija gasova sa efektom staklene bašte, (ii) način sprovođenja aukcije za dodjelu emisionih kredita, minimalna cijena emisionih kredita ponuđenih na aukciji, (iii) dodjela besplatnih emisionih kredita, namjena sredstava prikupljenih po osnovu aukcije za dodjelu emisionih kredita i (iv) način evidencije dodijeljenih emisionih kredita, njihovog prenosa i korišćenja.

(i)                 Ukupan iznos emisionih kredita sa planiranim smanjenjem predstavlja Prilog 2 Uredbe, dok je Prilogom 4 definisana početna količina besplatno dodijeljenih emisionih kredita, operaterima stacionarnih postrojenja, za 2020. godinu kao i način obračuna kroz umanjenje od 15% na godišnjem nivou, za svaku narednu u odnosu na prethodnu godinu. operaterima stacionarnih postrojenja;

(ii)               Članom 3, stav 6 propisano je da „Javna aukcija sprovodi se na osnovu poziva za dodjelu emisionih kredita, koji raspisuje organ uprave nadležan za zaštitu živote sredine“ i stav 7 „Javni poziv sadrži broj emisionih kredita za dodjelu i rok za prijavu operaterima postrojenja“ i stav 11 „Postupak aukcije sprovodi komisija koju obrazuje Vlada Crne Gore (u daljem tekstu: Vlada)“

(iii)             Članom 4 definisano je „Radi sprečavanja izmiještanja energetski intezivnih grana industrije van granica Crne Gore, za  postrojenja u kojima se obavljaju aktivnosti iz Priloga 1 mogu se dodijeliti besplatni emisioni krediti, ukoliko je njihova proizvodna aktivnost u trenutku dodjele kredita najmanje na nivou 10% vrijednosti iz člana 6 stav 1 ove uredbe“ a članom 6 „Besplatnim emisioni krediti mogu se dodijeliti postojećim postrojenjima koja su obavljala aktivnosti koje emituju gasove sa efektom staklene bašte u periodu od 1. januara 2005. godine do 31. decembra 2008. godine ili u periodu od 1. januara 2009. do 31. decembra 2010. godine i ako su utvrđeni veći nivoi emisija u skladu sa Drugim dvogodišnjim ažuriranim izvještajem o klimatskim promjenama, ...“

(iv)              Članom 9, stav 1 propisano je „Emisioni krediti njihov prenos i korišćenje upisuje se u registar emisionih kredita....“ dok je stavom 3 propisano da se „Registar ažurira: - u dijelu besplatno dodijeljenih emisionih kredita u skladu sa Prilogom 4, na početku svake godine; - u dijelu fizičkog iskorišćivanja emisionih kredita, na osnovu inventara o emisijama gasova sa efektom staklene bašte“.

Vlada Crne Gore je na sjednici od 28.12.2022. godine razmotrila Predlog odluke o obrazovanju komisije za sprovođenje javne aukcije za dodjelu emisionih kredita koji je dostavilo Ministarstvo ekologije, prostornog planiranja i urbanizma i tom prilikom donijela sledeće Zaključke (Zaključak Vlade Crne Gore broj 07-8424/2 od 28.12.2022. godine):

1.      Vlada je donijela Odluku o obrazovanju Komisije za sprovođenje javne aukcije za dodjelu emisionih kredita

Odluka će se objaviti u „Službenom listu Crne Gore“ (Odluka objavljena u „Sl.listu CG“ 151/22)

2.      Vlada je odobrila članovima Komisije naknadu za rad, u neto iznosu od 3.600,00 eura, odnosno u bruto iznosu od 4.359,66 eura za 2022. godinu.

3.      Zadužuje se Ministarstvo ekologije prostornog planiranja i urbanizma da, nakon aukcije, Vladi podnese izvještaj o sprovedenoj aukciji, broju prijavljenih operatera, iznosu dodijeljenih emisionih kredita putem besplatne dodjele, iznosu kupljenih emisionih kredita, kao i prenosu kredita.

Odlukom o obrazovanju Komisije za sprovođenje javne aukcije za dodjelu emisionih kredita, članom 3 definisano je

„Zadaci Komisije su:

-          Utvrđivanje liste operatera postrojenja prijavljenih u skladu sa javnim pozivom za dodjelu emisionih kredita koji raspisuje Ministarstvo ekologije, prostornog planiranja i urbanizma;

-          Utvrđivanje teksta javnog poziva koji sadrži broj emisionih kredita za dodjelu;

-          Dodjela besplatnih emisionih kredita u skladu sa Uredbom….;

-          Dodjela emisionih kredita iz stabilizacione rezerve;

-          Sprovođenje javne aukcije i prodaje emisionih kredita postrojenjima na osnovu prijave operatera postrojenja;

-          Izvještavanje Vlade Crne Gore  o sprovedenoj aukciji, broju prijavljenih operatera, iznosu dodijeljenih emisionih kredita putem besplate dodjele, iznosu kupljenih emisionih kredita kao i prenosu kredita;

-          Priprema Predloga alokacije sredstava prikupljenih na osnovu kupovine emisionih kredita.“

U odnosu na navedeno, ministarke ekologijje, prostornog planiranja i urbanizma 18.01.2023. godine donosi Odluku o dodjeli besplatnih emisionih kredita za stacionarna postrojenja za 2022. godinu, akt broj 0454-322/23-313, a za koji se može utvrditi:

1.      Da je donešen mimo roka, postupka i na način kako je to predviđeno Zakonom i Uredbom, kojima je propisano,

a.      Članom 9, stav 3 propisano da se „Registar ažurira: - u dijelu besplatno dodijeljenih emisionih kredita u skladu sa Prilogom 4, na početku svake godine; - u dijelu fizičkog iskorišćivanja emisionih kredita, na osnovu inventara o emisijama gasova sa efektom staklene bašte“.; - Vlada Crne Gore (odnosno nenadležna ministarka Novaković-Đurović pobijanom odlukom) na početku 2023. godine vrši raspodjelu za 2022. godinu;

2.      Sa prekoračenim ovlašćenjima, jer ministarka Novaković-Đurović, niti jednim aktom, Zakonom, Uredbom, Odlukom Vlade o formiranju Komisije, Zaključkom, nije ovlašćena od strane Vlade Crne Gore za donošenje navedene Odluke, čiji sadržaj nije istinit, niti zasnovan na zakonskoj proceduri. Zakonom o državnoj imovini ( „Sl. list CG“ broj 28/09 i 40/11)“ član 29 stav 1 propisano je „Nepokretnim i pokretnim stvarima i drugim dobrima u državnoj imovini, na kojima svojinska ovlašćenja vrši Crna Gora, raspolaže Vlada ukoliko ovim zakonom nije drukčije određeno“, dok je članom 40 stav 4 propisano da „Način, postupak, zaključenje ugovora, uslove prodaje i davanja u zakup državne imovine propisuje Vlada.“ U skladu sa citiranim odredbama jasno i nedvosmisleno se da zaključiti da Odluku o dodjeli besplatnih emisionih kredita za stacionarna postrojenja za 2022. godinu nije mogla donijeti (potpisati) nenadležna ministarka Novaković Đurović, bez prethodno utvrđenog Javnog poziva od strane Vlade Crne Gore, usvojenog izvještaja Komisije i dobijenog ovlašćenja od strane Vlade Crne Gore kao stvarno nadležnog organa u skladu sa pozitivnim propisima.

3.      Zakon o zaštiti od negativnih uticaja klimatskih promjena, član 11 stav 7 u kojem stoji „Alokaciju emisionih kredita iz stava 2 ovog člana vrši Vlada, sprovođenjem javnih aukcija ili besplatnom dodjelom u skladu sa propisom…“;

4.      Iz Uredbe o aktivnostima odnosno djelatnostima koje emituju gasove sa efektom staklene bašte za koje se izdaje dozvola za emisiju gasova sa efektnom staklene bašte, i to člana 3 Uredbe, stava 11 gdje stoji „Postpuak aukcije sprovodi Komisija koju obrazuje Vlada Crne Gore (U daljem tekstu: Vlada)…“, a koja Uredba je donijeta na osnovu prethodno citiranog Zakona, (što znači da je Odluku jedino mogla donijeti Vlada a ne kako je to uradila nenadležna ministarka Ministarstva ekologije prostornog planiranja i urbanizma Olduka br: 0454-322/23-13 od 18.-01.2023. godine, Ana Novaković-Đurović);

5.      Da je ta Odluka suprotna i Zakonu i Uredbi kao i Direktivi 2003/87/EZ Evropskog parlamenta a kojima je definisano da postrojenja ne smiju smanjiti svoju proizvodnju ispod 10% u odnosu na posmatrani, referentni, period 2005-2008 što ujedno i predstavlja banch-mark u skladu sa navedenim aktima, oslonjena na neistinite podatke kako je proizvodnja smanjena ispod 10% a koja neistina je poslužila za potrebe merituma u ovoj pravnoj stvari, govori izvještaj o verifikaciji podataka o aktivnosti proizvodnje za 2021. i 2022. godinu zvaničnog verifikatora Evropske unije SIQ Ljubljana, kao akretidovano i ovlašćeno subjekta za utvrđivanje fakticiteta ovakvog pravnog saobraćaja, što je ministarki moralo biti poznato, pa to upravo daje karakter njenom postupanju direktnog umišljaja kao namjere da odluči na način kako je odlčila. Znači, prvo nenadležna, drugo, na osnovu neistinitih činjenica i treće, u potpunosti suprotno evropskoj i nacionalnoj regualtivi kojima su ova pitanja uređena.

 U prilogu Izvještaj ovlašćenog verifikatora o verifikaciji podataka o aktivnosti proizvodnje za 2021. i 2022. godinu

O nepravilnosti i nazakonitosti postupanja nenadležnog Ministarstva zaključuje se na činjenicama da pored „Uniproma“ u Crnoj Gori operateri u smislu ovog Zakona odnosno Uredbe su „Toscelik Alloyed Engineering Steel d.o.o.“ Nikšić i „Termoelektrana Pljevlja“ - Prilogu 4 Uredbe.

Za razliku od „Uniproma“ova dva operatera nijesu odradili ono što je uradio ovaj operater, tj nijesu izvršili  obavezu izvještavanja  o emisijama i o istom obavijestili organ uprave u skladu sa Zakonom član 17 stav 1 kojim je propisano da „Verifikovani izvještaj o emisijama gasova sa efektom staklene bašte operater stacionarnog postrojenja i operater vazduhoplova, dužni su da dostave organu uprave do 31. marta tekuće za prethodnu godinu“. Navedenim verifikovanim izvještajem kontrolišu se uspostavljene: (i) procedure Operatera stacionarnog postrojenja, (ii) uspostavljeni Inventar gasova, (iii) metodologija, način pračenja proizvodnje, upotrebe goriva, kao i tehnološke procese proizvodnje i ispuštanja emisija štetnih gasova; (iv) kvantifikacija ostvarene emisije, sa davanjem konkretnih zaključaka Verifikatora da li ima grešaka i nedoslednosti, da li su otkrivene manje značajne ili značajne greške i nedosljednosti, da li ima preporuka za unapređenje i sl. Samo na osnovu navedeno izvještaja moguće je utvrditi stvarno činjenično stanje kao i ostvarenu proizvodnju kao i procjene o potrebnim emisijama za naredni period. Iz prednje navedenog, a na osnovu uvida u javne Registre koje u skladu sa Zakonom vodi Fond za zaštitu životne sredine – EKO FOND, usled neispunjavanja obaveza operatera stacionarnih postrojenja, nepodnošenja navedenog izvještaja ne zna se realna situacija, ostvarene proizvodnje, ostvarene potrošnje kao i nedostajuće količine emisija za naredni period. Iz ovoga proizilazi da je nenadležna ministarka Novaković-Đurović i u ovom slučaju, bez prethodno utvrđenog činjeničnog stanja, zloupotrijebila položaj i proizvoljno dodijelila količine emisionih kredita „Elektroprivredi Crne Gore“ A.D. Nikšić.

Na naprijed opisani način prijavljeni su nanijeli štetu operateru „UNIRPOM“ u iznosu od preko 3 miliona eura, postupajući sa direktnim umišljajem i zloupotrebom svojih ovlašćenja, pa su se u njihovim radnjama stekla sva obilježja krivičnog djela u pitanju i to njegovog kvalifikovanog oblika kako je dato na početku ove prijave, stoga

PREDLAŽEM

-          Da nadležno tužilaštvo pokrene postupak protiv prijavljenih,

-          Ispita prijavljene na okolnosti koje su detaljno objašnjene u referatu ove prijave,

-          Sprovede dokaze označene u ovoj krivičnoj prijavi,

-          Sasluša predstavnika UNIPROM a ovdje podnosioca prijave,

-          Angažuje stručno lice – vještaka, koji će utvrditi tačan iznos štete koji je podnosiocu pričinjen.