Istorijski fragmenti iz četničkog zla protiv crnogorskih zelenaša (1943- 1944)

Za Antenu M piše: Mr Novak Adžić

Četničke, velikosrpske, ratne snage, kapetana, kanije, proglašenog ratnog zločinca, masovnog ubice Pavla I. Đurišića, te Jakova Jovovića i drugih četničkih komandanata (Đurišić je bio, pored toga i potpukovnik u kvislinškoj vojsci i upravi generala Milana Nedića, marionetske vlade u službi Hitlerovom nacističkom Trećem Rajhu na teritoriji Srbije i nosilac Hitlerovog ordena željeznog krsta (kao i njegovih potčinjenih oficira), tokom 1943-1944. godine, a i ranije, su namjeravali da ubiju prvake Crnogorske stranke (zelenaša) i u tom planu i cilju, njihove « crne trojke » su pogibule brojne istaknute zelenaše, širom Crne Gore, tokom drugog svjetskog rata.  

Pomenimo samo, ovom prilikom, advokata, dr Božidara-Boža Vukova Krivokapića, (doktorirao na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beču), potpredsjenika Crnogorske stranke, te crnogorskog oficira i ranijeg komitskog vođu Steva Perišina Počeka (kad je on ubijen, krajem 1943, ubijena je i tada i njegova supruga i ranjen mu sin Tomo, tada malo dijete), kao i političara, diplomatu Ćira Kamenarovića, kapetana Jovana Ramovića, Bogdana Šakovića i njegovog sina, i.t. d, koje su četnici ubili tokom 1943-1944.

Namjera četničkih vođa bila je, naročito, tokom 1943- 1944. da ubiju i vođu zelenaša generala Krsta Zrnova Popovića, te akademika prof. dr Novicu Radovića, ministra Petra Plamenca, dr Ivana-Iva Jovićevića, komandira Dušana S. Vukovića, brigadira Petra Lompara, komandira Blagotu Martinovića i druge zelenaške prvake, ali u tome oni nijesu uspjeli. 

Pored toga, četničke « crne trojke » u Crnoj Gori, po naredbama Draže Mihailovića i Pavla Đurišića namjeravale su da ubiju i advokata Dušana Vučinića, višedecenijskog generalnog sekretara Crnogorske stranke i jednog od zelenaških vođa. U namjeri ubistava istaknutih crnogorskih zelenaša, komunista i njihovih simpatizera, poslije pogibije četničkog komandanta, majora Đorđija Lašića, a po nalogu Pavla Đurišića, isticali su se četnički majori Aleksa-Leko Lalić i Savo Vukadinović i drugi. Aleksa –Leko Lalić bio je žandarmerijski poručnik u doba Kraljevine Jugoslavije, rodom iz Andrijevice i komandanta andrijevačke četničke brigade od polovine 1943. godine, koji je potom naimenovan za komandanta četničke Jurišne brigade. Aleksa Lalić je prilikom povlačenja četničkih trupa Pavla Đurišića iz Crne Gore bio Komandant operativnih trupa i potom komandant četničke V divizije.

Oni su namjeravali da likvidiraju istaknute zelenaške vođe iz Podgorice- advokata Dušana Vučinića, pukovnika Blaža Bogićeva Markovića i komandira Blagotu Martinovića, koji su uspjeli da izbjegnu četničku kamu i da se sklone neko vrijeme tokom 1944. godine u Skadar. Šef u štabu Pavla Đurišića, major Savo Vukadinović bezuspješno je od skadarskih vlasti tražio ekstradiciju Dušana Vučinića, koji je ostao skriven u Skadru, sve do sloma četničkog pokreta krajem 1944. godine i oslobođenja Crne Gore od strane partizana, nakon čega je došao na Cetinje, te bio  uhapšen od strane novih partizanskih i komunističkih vlasti, isljeđivan, spoveden u istražni pritvor i suđen i osuđen na kaznu zatvora u trajanju od 6 godina, ali je isti poslije izvjesnog vremena pomilovan i pušten iz zatvora. 

Advokat Dušan Vučinić je o tome kako su četnici iz štaba Pavla Đurišića namjeravali da ga ubiju govorio je na svom saslušanju 29. XII 1944. godine. U tom smislu zapisnički je konstatovao sljedeće : «Počelo se sa tajnim noćnim ubistvima nedužnog stanovništva žena i djece. Okvalifikovali su svakoga, njima nepoželjnoga, kao komunistu ili simpatizera a u krajnjem slučaju opasnog zelenaša. Među nekom od ovih kategorija i ja sam pao i osuđen na smrt. To mi je otkrio jedan oficir iz okoline okoline Lalić-Đurišić i savjetovao mi bjekstvo jer da Lalić još nije dao pristanak ali će ga morati dati. Pobjegao sam u Skadar. Ni tu me nijesu ostavili na miru već je šef štaba Đurišića kap. Vukadinović tražio moju ekstradiciju koju na moju sreću ili nesreću nije dobio. U Skadru sam dočekao četničku propast, dolazak partizana i došao sam na Cetinje da za svoja djela, ukoliko bih bilo odgovaram“ 

(Citirano prema: Slavko Burzanović, „Isljeđenje Jova M. Popovića i Dušana Vučinića“, Matica, časopis Matice Crnogorske, broj. 17, Cetinje-Podgorica, proljeće 2014, str. 390-391).

Zloglasne četničke « crne trojke » stavili su na spisak za likvidaciju (ubistvo) tokom 1944. godine i brojne prvake Crnogorske stranke, među kojima i predsjednika Crnogorske stranke Mihaila Ivanovića, koji je bio stalno nastanjem u Herceg Novom,  a koji je povremeno dolazio na Cetinje. Tokom 1944. godine Vukan Mijušković, koji nije bio zelenaš, je upozorio Novaka Boškovića u Herceg Novom « da se čuva i pazi s kim se druži i tom prilikom rekao da će četnici likvidirati Mih. Ivanovića. Novak je pošao kod Mihaila, prijateljski mu skrenuo pažnju na opasnost koja mu prijeti i savjetovao ga da se iz Novoga izgubi, najbolje u Dubrovnik. Mihailo mu je odgovorio : « Neću da tražim od Pavelića zaštitu pa da znam da bih, ne jednu nego deset glava izgubio !».  

Ovo je Novak Bošković lično ispričao 1. marta 1945. godine na Cetinju Savu Milunoviću, a ovaj to zabilježio u svom dnevniku.

(Državni Arhiv Crne Gore, Cetinje, Dnevnik Sava Milunovića 1941-1946, bilješka za 1. mart 1945, str. 11-12).