Tajland i Kambodža ušli su u najteži oružani sukob u posljednjih deset godina, razmjenjujući tešku artiljerijsku vatru duž svoje sporne granice. Najmanje 16 ljudi je poginulo, a desetine hiljada su raseljene.
Tenzičnosti između ove dvije zemlje jugoistočne Azije počele su da rastu još u maju, nakon što je jedan kambodžanski vojnik ubijen u kratkoj razmjeni vatre, a od tada su se napetosti samo pojačavale, prelazeći u diplomatske sporove i sada – u oružane sukobe.
Kakva je sada situacija?
Sukobi su izbili ju;e rano ujutro u spornoj oblasti uz drevni hram, brzo se proširivši i na druge dijelove duž nedefinisane granice. Teška artiljerijska vatra traje već drugi dan zaredom.
Tajland je u srijedu opozvao svog ambasadora iz Pnom Pena i protjerao kambodžanskog ambasadora, nakon što je drugi tajlandski vojnik izgubio nogu od mine za koju Bangkok tvrdi da su je nedavno postavile protivničke snage. Kambodža je odbacila ovu optužbu kao neutemeljenu.
Obje strane optužuju jedna drugu da su ju;e prve otvorile vatru. Do sada je poginulo najmanje 15 civila, uglavnom na tajlandskoj strani.
Kambodža je rasporedila raketne lansere montirane na kamione, koje je, prema tvrdnjama Tajlanda, koristila za gađanje civilnih područja. S druge strane, tajlandska vojska je upotrijebila američke borbene avione F-16, od kojih je jedan bombardovao vojne ciljeve preko granice.
Oko 130.000 ljudi evakuisano je iz pograničnih područja u Tajlandu, dok je na kambodžanskoj strani, prema lokalnim vlastima, izmješteno oko 12.000 porodica.
Odakle potiče spor?
Tajland i Kambodža više od jednog vijeka spore se oko suvereniteta nad više tačaka duž svoje kopnene granice od 817 kilometara, koja je prvi put mapirana 1907. kada je Kambodža bila francuska kolonija.
Taj mapa, koju je Tajland kasnije osporio, zasnivala se na dogovoru da će granica biti povučena duž prirodne linije razvodnice između dvije zemlje.
Godine 2000, obje strane su se dogovorile da formiraju Zajedničku komisiju za granicu kako bi mirno riješile sporna pitanja, ali je napredak bio minimalan.
Pitanja vlasništva nad istorijskim lokalitetima podstakla su nacionalističke tenzije, naročito 2003. kada su demonstranti zapalili tajlandsku ambasadu i tajlandske firme u Pnom Penu zbog navodne izjave jedne tajlandske slavne ličnosti u vezi sa jurisdikcijom nad kambodžanskim hramom Angkor Wat, koji je pod UNESCO zaštitom.
Koji su bili prethodni sukobi?
Hinduistički hram iz 11. vijeka, poznat kao Preah Vihear (na tajlandskom Khao Phra Viharn), već decenijama je u centru spora – i Bangkok i Pnom Pen tvrde istorijsko pravo na njega.
Međunarodni sud pravde je 1962. dodijelio hram Kambodži, ali Tajland i dalje polaže pravo na okolno zemljište.
Tenzije su ponovo eskalirale 2008. kada je Kambodža pokušala da hram Preah Vihear uvrsti na UNESCO listu svjetske baštine. Sukobi su tada trajali godinama, a najmanje desetak ljudi je poginulo, uključujući i tokom sedmodnevne artiljerijske razmjene 2011.
Dvije godine kasnije, Kambodža je tražila tumačenje presude iz 1962. i Sud pravde je ponovo presudio u njenu korist, izjavivši da i zemlja oko hrama pripada Kambodži i naloživši tajlandskim trupama da se povuku.
Šta je u pozadini najnovijih tenzija?
Uprkos istorijskom rivalstvu, aktuelne vlade Tajlanda i Kambodže imale su do sada dobre odnose, dijelom zbog bliskih veza njihovih uticajnih bivših lidera – Tajlanđanina Taksina Šinavatre i Kambodžanina Hun Sena.
Međutim, nacionalističko raspoloženje u Tajlandu poraslo je nakon što su konzervativci prošle godine kritikovali plan vlade da pregovara s Kambodžom o zajedničkom istraživanju energetskih resursa u nedefinisanim morskim oblastima, upozoravajući da bi to moglo dovesti do gubitka ostrva Koh Kood u Tajlandskom zalivu.
Dodatne tenzije izbijaju u februaru, kada je grupa Kambodžanaca, uz pratnju vojske, otpjevala svoju himnu kod još jednog drevnog hinduističkog hrama – Ta Moan Thom – koji takođe polažu obje zemlje. Tajlandski vojnici su ih tada zaustavili.
Pokušaj tadašnje premijerke Tajlanda, Paetongtarn Šinavatre – kćerke Taksina Šinavatre – da smiri situaciju telefonskim razgovorom sa Hun Senom prošlog mjeseca se potpuno izjalovio. Snimak razgovora je prvo procurio, a potom i u potpunosti objavljen od strane kambodžanskog lidera.
U razgovoru, 38-godišnja premijerka je djelovala kao da kritikuje tajlandskog vojnog komandanta i previše popušta Hun Senu, što je izazvalo gnjev javnosti i pritužbu od strane grupe senatora, što je dovelo do njene suspenzije sudskom odlukom 1. jula.
Da li postoje pokušaji rješenja?
Nakon sukoba 28. maja, obje zemlje su brzo obećale smanjenje tenzija, izbjegavanje daljih sukoba i nastavak dijaloga kroz zajedničku komisiju za granicu na sastanku zakazanom za 14. jun.
Iako su izdale saopštenja u diplomatskom tonu, naglašavajući posvećenost miru i zaštiti suvereniteta, obje vojske su se počele mobilisati duž granice.
Kambodža je u međuvremenu izjavila da postojeći mehanizmi ne funkcionišu i najavila da planira da četiri sporne tačke preda Međunarodnom sudu pravde na razmatranje, upozorivši da su to "osjetljiva i neriješena pitanja" koja mogu dodatno eskalirati situaciju.
Tajland ne priznaje presude Međunarodnog suda u vezi ovog spora i želi da se pitanje riješi bilateralnim putem.
Nakon najnovijih sukoba, Kambodža je pisala Savjetu bezbjednosti Ujedinjenih nacija, pozivajući na hitno zasijedanje kako bi se zaustavila, kako navode, "neisprovocirana i unaprijed planirana vojna agresija" Tajlanda.
Tajland, s druge strane, želi rješenje putem bilateralnih pregovora, ali kaže da dijalog može početi tek kada Kambodža obustavi nasilje.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR