Fondacija Konrad Adenauer o crkvenim prilikama na Balkanu

Priredio: Vladimir Jovanović

Sukob Srpske pravoslavne crkve (SPC) i Makedonske pravoslavne crkve (MPC) traje više od 50 godina i Vaseljenski Patrijarh želi da posreduje. Ali za suštinsko prevazilaženje sukoba potrebni su i drugi posrednici – sugeriše se u ovih dana publikovanoj analizi njemačke Fondacije Konrad Adenauer.

Autor analize je dr Otmar Ering, koordinator Fondacije za međunarodni religijski dijalog. Fondacija je bliska njemačkim demohrišćanima (CDU).  

Najveći dio analize o srpsko-makedonskom crkvenom sporu je posvećen istorijatu. „Crkveni spor kao naslijeđe socijalističke države – to možda zvuči iznenađujuće“, međutim, „on nije, rezultat propasti Jugoslavije”. Nastao je, navodi se, krajem 1960-ih i dio je naslijeđa Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije i Socijalističke Republike Makedonije.

„U pozadini vijekova strane vladavine, Crkva igra glavnu ulogu za pravoslavne hrišćane u Śevernoj Makedoniji. Današnja MPC svoj nastanak duguje ne samo sopstvenim naporima. Nakon prvobitnog odbijanja, socijalistička Jugoslavija je takođe podržala MPC u interesu ’zavadi pa vladaj’ protiv SPC.

MPC nije željela da bude samo autonomni dodatak SPC i stoga se (1967) proglasila nezavisnom – autokefalnom. Kao rezultat toga, isključena je iz pravoslavne zajednice s Vaseljenskom carigradskom patrijaršijom. Od nezavisnosti (1991), Śeverna Makedonija se zalagala za interese MPC i u unutrašnjoj i u vanjskoj politici”.

U zaključku, procjenjuje se kako će razvoj stvari zavisiti od profila narednoga patrijarha SPC, budući da je „za unutrašnju politiku važno pitanje da li će SPC imati patrijarha koji će podržati nacionalistički kurs Predśednika Srbije ili će on krenuti u drugome pravcu, čak možda demonstrirati nezavisnost u unutrašnjoj politici i pokazati se kao modernizator SPC. A što se tiče odnosa sa suśedima, izbor novoga patrijarha takođe će biti veoma značajan”.

Direktor Fondacije Norbert Bekman Dierkes je nedavno boravio u Crnoj Gori i imao sastanke sa državnim zvaničlnicima, kao i predstavnicima SPC. Fondacija je prošle godine napravila analizu „Rasprava o vjerskom zakonu u Crnoj Gori”. U toj analizi se, između ostaloga, tvrdi:

„Do 1918. zemlja je bila nezavisno kraljevstvo sa sopstvenom autokefalnom Crnogorskom pravoslavnom crkvom koja je bila priznata od strane vaseljenske Istočno-pravoslavne crkve”.

„Nakon završetka Prvoga svjetskog rata, Crna Gora je pripojena u novoformirano Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca (kasnije Jugoslavija) i tako izgubila nezavisnost. Takođe, Crnogorska crkva nastojanjima srpskoga kralja je ujedinjena nešto docnije (1920) i inkorporirana u Srpsku pravoslavnu crkvu kao Mitropolija crnogorsko-primorska”

Najvažnije stavove iz analize „Rasprava o vjerskom zakonu u Crnoj Gori” možete pročitati na linkovima ispod…